Şəxslərin ailə qurmasının təşviqi, ər-arvadın ailə
münasibətləri çərçivəsində hüquq və vəzifələrini həyata keçirməsinə nəzarət, zərurət
olduqda isə yardım və hüquqların bərpası yönündə qanuni müdaxilə edilir. Dövlətin
bu ali hüquq və vəzifələri Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasından (AR
Konstitusiyasının 17 və 34-cü maddələri) irəli gəlir.
Maddə 17. Ailə, uşaqlar və dövlət
I. Cəmiyyətin əsas özəyi kimi ailə dövlətin xüsusi
himayəsindədir.
II.
Uşaqların qayğısına qalmaq və onları tərbiyə etmək valideynlərin borcudur. Bu
borcun yerinə yetirilməsinə dövlət nəzarət edir.
III.
Valideynləri və ya qəyyumları olmayan, valideyn qayğısından məhrum olan uşaqlar
dövlətin himayəsindədirlər.
IV.
Uşaqları onların həyatına, sağlamlığına və ya mənəviyyatına təhlükə törədə
bilən fəaliyyətə cəlb etmək qadağandır.
V. 15
yaşına çatmamış uşaqlar işə götürülə bilməzlər.
VI. Uşaq
hüquqlarının həyata keçirilməsinə dövlət nəzarət edir.
Maddə 34. Nikah hüququ
I. Hər kəsin qanunla nəzərdə tutulmuş yaşa çatdıqda
ailə qurmaq hüququ vardır.
II. Nikah
könüllü razılıq əsasında bağlanılır. Heç kəs zorla evləndirilə (ərə verilə)
bilməz.
III.
Nikah və ailə dövlətin himayəsindədir. Analıq, atalıq, uşaqlıq qanunla mühafizə
edilir. Dövlət çoxuşaqlı ailələrə yardım göstərir.
IV. Ər
ilə arvadın hüquqları bərabərdir. Uşaqlara qayğı göstərmək, onları tərbiyə
etmək valideynlərin həm hüququ, həm də borcudur.
V.
Valideynlərə hörmət etmək, onların qayğısına qalmaq uşaqların borcudur. 18
yaşına çatmış əmək qabiliyyətli uşaqlar əmək qabiliyyəti olmayan valideynlərini
saxlamağa borcludurlar.
Ailə münasibətlərinin qanuni tənzimetmə mexanizminin əsas vəzifələri
isə aşağıdakılardır. Bu isə özünü ailə münasibətləri zamanı qeyri-əmlak öhdəlik
və tələbləri kimi qarşımıza çıxır.
– ailənin ümumbəşəri prinsiplər əsasında
qurulması;
– ailə münasibətlərinin qadın və kişinin könüllü
nikah ittifaqı, bütün ailə üzvlərinin maddi mülahizələrdən azad olan qarşılıqlı
məhəbbəti, dostluğu və hörmət hissləri əsasında qurulması;
– ailədə uşaqların ictimai tərbiyə ilə üzvi əlaqədar
şəkildə vətənə sədaqət ruhunda tərbiyə edilməsi;
– ana və uşaqların mənafeyinin hərtərəfli müdafiəsi
və hər bir uşağın xoşbəxt həyatının təmin edilməsi;
– ailə münasibətlərində zərərli adətlərin aradan
qaldırılması;
– uşaqlarda ailə və cəmiyyət qarşısında məsuliyyət
hissinin tərbiyə edilməsi.
